KİŞİLİK BOZUKLUKLARININ FARKLI TÜRLERİ

 

On farklı türde kişilik bozukluğu vardır. Bunlar benzer özelliklerine göre üç ayrı grup halinde kategorize edilebilir.

 

A GRUBU

 

Bu gruptaki kişilik bozuklukları tuhaf, garip davranışlarla kendini belli eder.

 

1. Paranoid Kişilik Bozukluğu

 

 Bu kişilik bozukluğu şizofreniye benzer belirtiler gösterir. ABD'de yetişkin nüfusun % 2'sinde bu semptomlar görülmektedir. Diğer insanlara karşı güvensizlik ve sürekli şüphe duymak, kendisini aldatılmış, kandırılmış, istismar edilmiş görmek, konuşmalardan, el hareketlerinden gizli manalar çıkarmaya çalışmak, eş, arkadaş, ailesi hakkında onların güvenilmez ve sadakatsiz oldukları duygusuna kapılmak, aldatılmış olduğu düşüncesinin bir sonucu olarak öfke patlamaları yaşamak bu semptomlardan en belirgin olanlarıdır. Paranoid kişilik bozukluğu olan insanlar çevreleri tarafından soğuk, kıskanç, ciddi ve ketum görülürler.

 

2. Şizoid Kişilik Bozukluğu

Daha nadir görülen bir kişilik bozukluğudur, nüfusun yüzde kaçının bu rahatsızlığa sahip olduğu bilinmemekle beraber, erkeklerde kadınlardan daha fazla görüldüğü söylenebilir. Yakın ilişkilerden hoşlanmamak, eğlenceli ve keyifli aktivitelere nadiren katılmak, çevreden kopuk yaşamak, ret, eleştiri, olumlama ya da övgüye karşı kayıtsızlık gibi belirtileri vardır. Şizoid kişilik bozukluğu olan kimseler genellikle ilgisiz, içe dönük ve soğuk görünürler.

 

3. Şizotipal Kişilik Bozukluğu

 

 ABD yetişkin nüfusunun % 3'ü şizotipal kişilik bozukluğuna sahiptir. Belirtileri şöyledir: tuhaf görüşler, düşünceler, davranışlar, ilişkilerde zorluklar, koşullar ne olursa olsun değişmeyen ağır bir tür sosyal anksiyete, zihin okuma ve geleceği görmeye yönelik inanç, uygunsuz reaksiyonlar, insanları görmezden gelmek, kendi kendine konuşmak. Şizotipal kişilik bozukluğu olan insanların depresyon ve psikotik bozukluk geliştirme riski sağlıklı insanlara göre daha fazladır.

 

 

B GRUBU

 

Bu gruptaki kişilik bozuklukları dengesiz ve dramatik davranışlarla karakterize edilir.

 

1. Antisosyal Kişilik Bozukluğu

 

Bu tür kişilik bozukluğu erkeklerde kadınlara oranla üç kat daha fazla görülür. Belirtileri arasında, kendi güvenliği ve çevresindekilerin güvenliği konusunda tam bir umursamazlık, yalancılık, dürtüsellik, sinirlilik ve saldırganlık (bunun bir sonucu olarak sürekli kavgalara karışmak) insanlara uzaklık ve ilgisizlik, toplum normlarına uyumsuzluk sayılabilir. Sonuç olarak antisosyal kişilik bozukluğu olan insanların genellikle yasalarla sorunları olur.

 

 

2. Borderline (Sınır Durum) Kişilik Bozukluğu

 

Bu kişilik bozukluğu ABD'de yetişkin nüfusta her 100 kişiden 1-2'sinde görülür. Erkeklerde kadınlardan daha sık rastlanır. Şiddetli depresyon, anksiyete ve asabiyet krizleri (birkaç saatten birkaç güne değişebilen sürelerde), dürtüsellik, yeme bozuklukları ve uyuşturucu gibi kendine zarar verme davranışları, düşük özkimlik ve düşük benlik saygısının bir sonucu olarak ilişkideki diğer tarafın sürekli idealize edildiği ya da değersizleştirildiği kararsız ve yoğun kişilerarası ilişkiler yaşamak borderline (sınır durum) kişilik bozukluğunun özelliğidir.

 

3. Histriyonik Kişilik Bozukluğu

 

 Bu tür kişilik bozukluğu erkeklerden çok kadınlarda görülür. ABD'de yetişkin nüfusun % 2-3'ünde vardır. Cinsel ya da kışkırtıcı uygunsuz davranışlar sergileyerek sürekli ilgi odağı olma ihtiyacı, sürekli değişen yüzeysel duygular, diğer insanların kolayca etkisinde kalmak, ilişkileri gerçekten olduğundan çok daha samimi zannetmek, gerçeklerden farklı ayrıntılarla aşırı dramatik ve tiyatral konuşmak gibi belirtiler gösterir.

 

4. Narsisistik Kişilik Bozukluğu

 

Bu tür kişilik bozukluğu ABD'de yetişkin nüfusta % l’den daha az oranda görülür. Kendini aşırı derecede yüksek görme, güç ve başarı hayalleri kurma, kendisinin biricik olduğu ve ancak kendi seviyesindeki insanlar tarafından anlaşılabileceği inancı taşımak, özel muameleye layık olduğu duygusu, diğer insanları kıskanmak ve kıskanıldığına inanmak, kişisel kazancı için başkalarından yararlanmak, sürekli onay, ilgi ve övgü beklemek gibi belirtileri vardır.

 

 

C GRUBU

 

Bu gruptaki kişilik bozuklukları korku ve kaygı temelli duygu ve davranışlarla karakterize edilir.

 

1. Kaçınmacı Kişilik Bozukluğu:

 

ABD yetişkin nüfusunun % 1'inde görülen bu rahatsızlığa sahip kişiler aynı zamanda sosyal fobi ve agorafobi gibi anksiyete bozuklukları yaşama riski altındadırlar. Kaçınmacı kişilik bozukluğunun yetersizlik duyguları, aşırı utangaçlık, reddedilme ve eleştirilme durumlarında hassasiyet, sosyal ve kişilerarası etkileşimden kaçınmak (okul, iş gibi), düşük benlik saygısı, insanlarla yakın ilişkiler kurmak istemesine rağmen yakın akraba harici kişilerle ilişkilerde başarısızlık gibi özellikleri vardır.

 

2. Bağımlı Kişilik Bozukluğu

 

ABD yetişkin nüfusunun % 2,5'inde görülen bu rahatsızlığa sahip kişiler aynı zamanda borderline, histriyonik ve kaçınmacı kişilik bozukluğuna yakalanma konusunda da risk altındadırlar. Bağımlı kişilik bozukluğu, her tür reddedilme ve eleştiriye karşı hassasiyet, düşük özgüven ve benlik saygısı, terk edilme düşüncesi, ilişkilerde pasif rol almak, kendileriyle ilgili kararlarda sorun yaşamak ve her türlü sorumluluktan kaçınmak gibi özellikler gösterir.

 

3. Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu

 

 ABD yetişkin nüfusunun yaklaşık % 1'inde görülen bu rahatsızlığın erkeklerde görülme sıklığı kadınlara göre iki kat daha fazladır. Bu kişilerde stresten kaynaklı tıbbi rahatsızlıkların ve anksiyete bozukluklarının görülme riski de daha fazladır. Tamamen kontrolü altında olmayan her konuda çaresizlik hissetmek, bir işe yaramasa da bir şeyleri atamamak, sürekli düzen, kurallar, listeler, kontrol ve mükemmellik için çabalamak, amacına ulaşmak için engellendiğinde en mükemmelini yapmak için sonuna kadar mücadele etmek, diğer her şeyi dışta bırakacak kadar işine odaklanmak, değişime karşı dirençli olmak gibi özellikleri vardır. Bu rahatsızlığa sahip insanlar çevreleri tarafından genellikle inatçı ve katı, parayı kendisi ya da diğerleri için değil yaklaşan bir felaket için harcanması gerektiğini düşünen bir cimri olarak görürler.