Hayat Kurtaran Saniyeler

Deprem, yer kabuğundaki ani ve hızlı enerji boşalması sonucu meydana gelen doğal bir afettir. Önceden kestirilememesi ve yıkıcı etkileri nedeniyle, deprem anında doğru davranış biçimlerini bilmek ve uygulamak hayati önem taşır. Panik ve yanlış tepkiler, can kayıplarına ve yaralanmalara yol açabilirken, sakin ve bilinçli hareket etmek, hayatta kalma şansını önemli ölçüde artırır. Bu içerikte, deprem anında farklı ortamlarda (bina içi, bina dışı, araç içinde vb.) yapılması gereken doğru davranış biçimleri detaylı bir şekilde ele alınacak ve güvenliğin anahtarları vurgulanacaktır.

Deprem Başladığında Genel İlkeler: Sakin Kalmak ve Güvenli Alan Oluşturmak

Deprem anında karşılaşılan en büyük zorluklardan biri, ani şok ve panik duygusudur. Ancak, hayatta kalmak için ilk yapılması gereken şey, mümkün olduğunca sakin kalmaya çalışmaktır. Paniğe kapılmak, mantıklı düşünmeyi engeller ve yanlış kararlar almaya yol açabilir. Derin bir nefes almak, çevreyi gözlemlemek ve önceden öğrenilmiş doğru davranış biçimlerini hatırlamaya çalışmak, sakin kalmaya yardımcı olabilir.

Deprem başladığında temel amaç, en kısa sürede güvenli bir alan oluşturmaktır. Bu, bulunduğunuz ortama göre farklılık gösterebilir. Ancak genel olarak şu ilkeler geçerlidir:

• Düşme, Kapan, Tutun (Çök-Kapan-Tutun): Sarsıntı başladığı anda, bulunduğunuz yerde yere çömelin. Başınızı ve ensenizi kollarınızla veya varsa bir yastık, kitap gibi bir nesneyle koruyun. Sallantı geçene kadar bu pozisyonda kalın ve sabit bir nesneye (masa, sıra, sandalye vb.) sıkıca tutunun. Eğer tutunabileceğiniz bir şey yoksa, çömelik pozisyonda kalın ve başınızı dizlerinizin arasına alarak kapanın.

• Pencerelerden ve Dış Duvarlardan Uzak Durun: Deprem sırasında en tehlikeli yerlerden biri, cam kırıkları ve yıkılan dış duvarlardır. Bu nedenle, pencerelerden, aynalardan ve dış duvarlardan mümkün olduğunca uzak durmaya çalışın.

• Aydınlatma ve Elektrik Anahtarlarına Dokunmayın: Sarsıntı sırasında elektrik kesilebilir veya kablolar hasar görebilir. Bu nedenle, deprem durana kadar aydınlatma ve elektrik anahtarlarına dokunmaktan kaçının.

• Asansörleri Kesinlikle Kullanmayın: Deprem sırasında asansörler sıkışabilir veya düşebilir. Bu nedenle, deprem anında ve hemen sonrasında asansörleri kullanmak son derece tehlikelidir. Eğer asansördeyseniz, panik butonuna basarak yardım isteyin ve sakin bir şekilde bekleyin.

• Merdivenlere ve Çıkışlara Koşmayın: Deprem sırasında merdivenler ve çıkışlar kalabalık olabilir ve yıkılma riski taşıyabilir. Sarsıntı geçene kadar bulunduğunuz güvenli alanda kalın ve aceleci davranışlardan kaçının.

Farklı Ortamlarda Deprem Anında Yapılması Gerekenler:

Deprem anında bulunduğunuz ortama göre farklı önlemler almanız gerekebilir. İşte farklı senaryolara göre yapılması gerekenler:

1. Bina İçindeyseniz:

• Yukarıda belirtilen "Çök-Kapan-Tutun" pozisyonunu alın. Sağlam bir masa veya sıra altına girerek başınızı ve ensenizi koruyun. Eğer böyle bir imkan yoksa, iç köşelerde veya yatak yanında cenin pozisyonunda kapanın.

• Kitaplık, dolap gibi devrilebilecek eşyalardan uzak durun.

• Mutfakta veya laboratuvardaysanız, ocak, fırın gibi tehlikeli olabilecek cihazlardan uzaklaşın.

• Eğer yatakta iseniz ve kalkma imkanınız yoksa, yastıkla başınızı koruyun.

• Sarsıntı geçtikten sonra, çevrenizi kontrol ederek dikkatli bir şekilde dışarı çıkın. Elektrik, su ve gaz vanalarını kontrol edin ve hasar varsa kapatın.

2. Bina Dışındaysanız:

• Açık bir alana geçmeye çalışın. Binalardan, elektrik direklerinden, ağaçlardan ve diğer potansiyel tehlike kaynaklarından uzak durun.

• Yere çömelerek başınızı ve ensenizi ellerinizle koruyun.

• Eğer araç kullanıyorsanız, güvenli bir yerde durun ve motoru kapatın. Köprüler, viyadükler ve tünellerden uzak durun. Araç içinde kalın ve sarsıntı geçene kadar bekleyin. Sarsıntı geçtikten sonra çevreyi kontrol ederek dikkatli bir şekilde hareket edin.

3. Okuldaysanız:

• Öğretmenlerinizin veya görevlilerin talimatlarına uyun.

• Sıranızın veya masanızın altına girerek "Çök-Kapan-Tutun" pozisyonunu alın. Başınızı ve ensenizi koruyun.

• Koridorlara veya merdivenlere koşmayın.

• Sarsıntı geçtikten sonra, öğretmenlerinizin eşliğinde okulun tahliye planına göre güvenli bir alana gidin.

4. Alışveriş Merkezi veya Kalabalık Bir Yerdeyseniz:

• Panik yapmayın ve kalabalığın akışına kapılmayın.

• Mümkünse "Çök-Kapan-Tutun" pozisyonunu alın. Eğer bu mümkün değilse, duvar kenarlarına veya kolon diplerine sığınmaya çalışın.

• Vitrinlerden ve devrilebilecek raflardan uzak durun.

• Sarsıntı geçtikten sonra, görevlilerin talimatlarına uyarak sakin bir şekilde tahliye olmaya çalışın.

5. Araç İçindeyseniz:

• Sakin bir şekilde ve en kısa sürede güvenli bir yerde durun. Ani fren yapmaktan kaçının.

• Köprüler, viyadükler, alt geçitler ve tüneller gibi tehlikeli olabilecek yerlerden uzak durun.

• Aracın motorunu kapatın ve içinde kalın.

• Elektrik direkleri ve diğer potansiyel tehlike kaynaklarının uzağında durmaya özen gösterin.

• Sarsıntı geçtikten sonra, çevreyi kontrol ederek dikkatli bir şekilde hareket edin. Radyoyu açarak yetkililerin uyarılarını dinleyin.

Deprem Sırasında Yapılmaması Gerekenler: Hayatı Tehlikeye Atan Yanlış Davranışlar

Deprem anında doğru davranış biçimlerini bilmek kadar, yapılmaması gereken yanlışları da bilmek önemlidir. İşte deprem sırasında kesinlikle kaçınılması gereken bazı davranışlar:

• Panik Yapmak ve Kontrolü Kaybetmek: Panik, mantıklı düşünmeyi engeller ve yanlış kararlara yol açar. Sakin kalmaya çalışmak hayatta kalma şansını artırır.

• Koşmak ve Rastgele Hareket Etmek: Deprem sırasında koşmak, düşmelere ve yaralanmalara neden olabilir. Ayrıca, yıkılan binaların veya düşen nesnelerin altında kalma riskini artırır.

• Pencere ve Balkonlardan Atlamak: Yüksekten atlamak ciddi yaralanmalara veya ölüme yol açabilir. Bulunduğunuz yerde güvenli bir pozisyon almaya çalışın.

• Asansörü Kullanmak: Deprem sırasında asansörler sıkışabilir veya düşebilir. Merdivenleri de sarsıntı geçtikten sonra dikkatli bir şekilde kullanın.

• Merdivenlere ve Çıkışlara Hücum Etmek: Deprem sırasında merdivenler ve çıkışlar kalabalık olabilir ve yıkılma riski taşıyabilir. Sarsıntı geçene kadar bulunduğunuz güvenli alanda kalın.

• Devrilebilecek Eşyaların Yanında Durmak: Kitaplık, dolap gibi ağır ve devrilebilecek eşyaların yanında durmak tehlikelidir. Bu tür eşyalardan uzak durmaya çalışın.

• Elektrik Düğmelerine ve Açık Elektrik Kablolarına Dokunmak: Deprem sırasında elektrik hatları zarar görebilir. Elektrik çarpması riskine karşı dikkatli olun.

• Kibrit veya Çakmak Yakmak: Deprem sonrası gaz sızıntısı olabilir. Bu nedenle, kibrit veya çakmak yakmaktan kaçının.

Deprem Sonrası İlk Anlar: Güvenliği Sağlama ve Yardım Bekleme

Deprem sarsıntısı durduktan sonra da dikkatli olmak ve doğru adımlar atmak önemlidir. İşte deprem sonrasında yapılması gerekenler:

• Çevreyi Kontrol Edin: Bulunduğunuz ortamda herhangi bir hasar olup olmadığını kontrol edin. Yıkılmış duvarlar, kırık camlar, devrilmiş eşyalar gibi tehlikeli durumları tespit edin.

• Kendinizi ve Çevrenizdekileri Kontrol Edin: Yaralanan olup olmadığını kontrol edin. Eğer hafif yaralarınız varsa, ilk yardım uygulayın. Ciddi yaralanmalar varsa, yardım isteyin ve hareket ettirmeyin.

• Elektrik, Su ve Gaz Vanalarını Kontrol Edin: Hasar varsa, vanaları kapatın. Gaz kokusu alırsanız, pencereleri açın ve derhal binayı terk edin. Yetkililere haber verin.

• Radyo veya Televizyondan Bilgi Alın: Yetkililerin yapacağı uyarıları ve bilgilendirmeleri takip edin. Yanlış bilgilere itibar etmeyin.

• Telefonu Sadece Acil Durumlar İçin Kullanın: Telefon hatlarının yoğunluğunu önlemek için, sadece hayati tehlike arz eden durumlarda telefonla iletişim kurun. Diğer durumlarda SMS veya internet tabanlı mesajlaşma uygulamalarını kullanmayı tercih edin.

• Dışarı Çıkarken Dikkatli Olun: Eğer binayı terk etmeniz gerekiyorsa, yıkılmış duvarlara, elektrik hatlarına ve diğer tehlikelere karşı dikkatli olun. Ayakkabılarınızı giyin ve mümkünse kask veya benzeri bir baş koruyucu kullanın.

• Toplanma Alanlarına Gidin: Eğer yetkililer tarafından belirlenmiş güvenli toplanma alanları varsa, oraya gidin. Ailenizle ve sevdiklerinizle iletişim kurarak nerede olduğunuzu bildirin.

• Yardıma İhtiyacı Olanlara Yardım Edin: Güvenliğinizden emin olduktan sonra, çevrenizdeki yardıma ihtiyacı olan kişilere destek olmaya çalışın. Ancak, kendi güvenliğinizi de riske atmayın.

• Enkaz Altında Kalmışsanız: Sakin olun ve enerjinizi koruyun. Etrafınızdaki nesnelerle (boru, duvar vb.) vurarak veya bağırarak sesinizi duyurmaya çalışın. Hareket etmeye çalışmayın ve tozdan korunmak için ağzınızı ve burnunuzu bir bezle kapatın.

Depreme Hazırlıklı Olmak: Güvenli Bir Gelecek İçin Önleyici Adımlar

Deprem anında doğru davranış biçimlerini bilmek hayati önem taşırken, depreme önceden hazırlıklı olmak da olası kayıpları en aza indirmek için kritik bir adımdır. İşte depreme hazırlıklı olmak için yapılması gerekenler:

• Deprem Çantası Hazırlayın: İçinde temel ihtiyaç malzemeleri (su, yiyecek, ilk yardım malzemeleri, battaniye, düdük, el feneri, pil, radyo vb.) bulunan bir deprem çantası hazırlayın ve kolay ulaşılabilir bir yerde bulundurun.

• Aile Afet Planı Oluşturun: Ailenizle birlikte deprem anında ve sonrasında neler yapacağınızı planlayın. Toplanma yerini belirleyin ve iletişim kurma yöntemlerini kararlaştırın.

• Evdeki Tehlikeleri Azaltın: Ağır ve devrilebilecek eşyaları sabitleyin. Dolap kapaklarını kilitleyin. Kırılabilir eşyaları alt raflara yerleştirin. Duvara asılı eşyaları sağlam bir şekilde monte edin.

• İlk Yardım Eğitimi Alın: Temel ilk yardım tekniklerini öğrenmek, deprem sonrasında kendinize ve başkalarına yardımcı olmanızı sağlar.

• Bina Güvenliğini Kontrol Edin: Oturduğunuz binanın depreme dayanıklılığını kontrol ettirin. Gerekirse güçlendirme çalışmaları yapın.

• Deprem Tatbikatlarına Katılın: Okullarda, iş yerlerinde ve yaşadığınız bölgelerde düzenlenen deprem tatbikatlarına katılarak, deprem anında nasıl davranmanız gerektiğini uygulamalı olarak öğrenin.

• Bilinçlenin ve Bilgi Edinin: Deprem riski, deprem anında yapılması gerekenler ve deprem sonrası önlemler hakkında doğru ve güvenilir kaynaklardan bilgi edinin.

Bilinçli Davranışlar İle Hayat Kurtarmak Mümkün

Deprem, doğal bir olaydır ve ne zaman gerçekleşeceği kesin olarak tahmin edilemez. Ancak, deprem anında doğru davranış biçimlerini bilmek ve uygulamak, olası can kayıplarını ve yaralanmaları önemli ölçüde azaltabilir. Sakin kalmak, güvenli bir pozisyon almak, panikten kaçınmak ve doğru bilgilere göre hareket etmek, deprem anında hayat kurtaran saniyelerin en iyi şekilde değerlendirilmesini sağlar. Unutmamalıyız ki, depreme hazırlıklı olmak ve bilinçli davranmak, hem kendi güvenliğimiz hem de sevdiklerimizin güvenliği için hayati bir sorumluluktur. Sürekli öğrenme, tatbikatlar ve hazırlıklı olma bilinciyle, depremin yıkıcı etkilerini en aza indirebilir ve daha güvenli bir yaşam inşa edebiliriz.